Het informele antwoord is: als je een idee of een vraag hebt, bel ons op 085- 016 14 13 of mail ons. We kijken dan of je idee mee te nemen is in onze plannen. Het formele antwoord is: de gemeente maakt het beleid en Windwinning Culemborg moet binnen de grenzen van dat beleid blijven. Als de gemeente beleid maakt dat voor inspraak openstaat (zoals een bestemmingsplan dat het windpark mogelijk zou maken) dan kan je daar zienswijzen op inbrengen en uiteindelijk in beroep gaan. Tegen de vergunning kan je bezwaren indienen en in beroep gaan bij de Raad van State. Je kan ook inspreken bij de gemeenteraad als die het beleid of het bestemmingsplan behandelt. Hoe dat moet kan de griffie van de raad je vertellen.

De winst is een klein percentage van het geld dat omgaat in het project en dat overblijft na het betalen van rente op de lening voor de investeringen zoals de aankoop van de windmolens, de kabels, de grondeigenaren, de omwonenden, iets als een omgevingsfonds en het doen van alle onderzoeken. De helft van deze winst is voor de coöperatie Vrijstad Windwinning en haar leden en blijft daarmee behouden voor Culemborg. In de ALV besluiten de leden hoe de winst wordt verdeeld: aan leden in de vorm van rente of besteed aan projecten op bijvoorbeeld gebied van duurzaamheid of energie.

Tot in 2021 maakten we onderscheid in de grondvergoeding en ander bedragen die naar het gebied gaan. De grondvergoeding werd verdeeld volgens het concept ‘Eerlijk Delen’. Van de totale grondvergoeding zou 20% naar de omwonenden gaan die in of bij het plangebied wonen. Vervolgens zou ongeveer 40% naar schadeloosstelling voor grondeigenaren/pachters gaan op wiens grond de windmolens komen te staan. De resterende 40% zou worden verdeeld tussen alle grondeigenaren/pachters in het gebied omdat zij  anders wel de lasten ervaren maar niet de lusten. Daarnaast is er nog het Burenpakket en een bijdrage van veertig tot vijftig cent per opgewekt kWh aan een mogelijk Omgevingsfonds. Voor het oorspronkelijke plan uit begin 2021 komt het totaal van alle genoemde bijdragen voor het gebied in 15 jaar neer op naar schatting €2,3 miljoen. In een nieuw plan kunnen deze bedragen en de verdeling ervan uiteraard heel anders uitvallen.

Naast een mogelijk Omgevingsfonds (dat gebruikt kan worden om het plangebied ten zuiden van de N320 te verfraaien) en projecten die we met de winst uit het windpark kunnen starten, kunnen we ook lokale bedrijven betrekken bij het project en kan iedereen de groene stroom afnemen via Betuwestroom of Eneco.

Een prospectus is pas aan de orde als leden van Vrijstad Windwinning kunnen investeren in het project. Die hebben we dus nog niet.

Als je het belangrijk vindt dat er meer schone energie wordt opgewekt door toedoen van inwoners zelf. Als je lid wordt van Vrijstad Windwinning kan je ook meebeslissen over wat we met de opbrengsten uit het project doen en hoe we verder gaan met verduurzamen als het park er staat. Zo wordt het een windpark van, voor en door Culemborgers.

We staan open voor alle ideeën. Mail of bel ons als je ideeën hebt dan kijken we samen of het binnen ons budget, plangebied en de ruimte die we van de gemeente of wetgeving krijgen past.

In het plan dat in december 2020 was ingediend gold het volgende: de eerste 4% rente wordt altijd direct aan de leden uitbetaald. Maakt Vrijstad Windwinning meer dan vier procent winst dan wordt een deel van de winst in de reserves van de coöperatie gestopt. De leden krijgen maximaal 10% rente. Nogmaals: bij een nieuw plan kunnen deze percentages en de verdeling veranderen.

Ja, iedereen kan lid worden maar als je nog geen 18 bent moet er een wettelijk vertegenwoordiger toestemming geven. Deze is ook gemachtigd om voor maximaal één minderjarige een stem uit te brengen in de ALV. De enige beperking is dat er maximaal één lid per adres is.

Anders dan bij het geld dat direct naar het gebied gaat (dat ligt namelijk vast) bepalen de leden van de coöperatie gezamenlijk de bestemming na een voorstel van het bestuur. De coöperatie kan de winst die overblijft toevoegen aan de reserves of bestemmen voor nieuwe projecten in de regio die duurzaamheid bevorderen.

Het rendement is afhankelijk van het rendement van de coöperatie en is dus niet vooraf bekend. In het vorige plan verwachtten we dat het rendement (= de rente) voor de leden tussen de 4 en 10% zou uitkomen. Voor een eventueel nieuw plan weten we dit nog niet. Dit komt te staan in een prospectus die we in een latere fase maken.

Je eenmalige bijdrage van € 50 besteden we aan het project, bijvoorbeeld aan de kosten voor deze website of het doen van onderzoek. Met dit bedrag heb je ook een stem in de coöperatie. De leden van de coöperatie dragen bij aan een duurzaam Culemborg. Alleen als lid heb je de mogelijkheid geld te lenen voor de bouw van de windmolens, elk bedrag tot een maximum van € 15.000 is mogelijk. Over je eerste inleg van € 50 wordt ook jaarlijks 2% rente uitgekeerd vanaf het moment dat de financiering voor het windpark rond is (in jargon: vanaf ‘financial close’).

Elk lid heeft één stem in de coöperatie. Zowel het bestuur als de leden kunnen voorstellen doen aan de algemene ledenvergadering (ALV) van de coöperatie. Het bestuur legt verantwoording af aan de ALV. Zie voor meer informatie over besluitvorming de statuten van de coöperatie.

Zowel inwoners als stichtingen, verenigingen en bedrijven kunnen door eenmalig 50 euro in te leggen lid worden van de coöperatie. Leden kunnen daarna in het windpark investeren (eigen vermogen bij elkaar brengen) via het kopen van participaties (= het lenen van geld aan de coöperatie).

Leningen zijn overerfbaar. Ze kunnen ook worden overgenomen door iemand anders. Het bestuur kan hierbij bemiddelen maar kan niet garanderen dat het iemand anders vindt die de lening kan overnemen.

De looptijd van je lening is maximaal 15 jaar. Leden kunnen verzoeken om bij voorrang afgelost te worden. Dat lukt als andere leden de lening willen overnemen. Het bestuur zal hierin bemiddelen.

De stroom van Windwinning Culemborg wordt straks verkocht door Eneco en Betuwestroom (het lokale energiemerk van alle Betuwse coöperaties). Daar kun je nu al klant van worden. Zie verder www.eneco.nl of www.betuwestroom.nl.

Bij het project zijn diverse externe deskundigen betrokken die de coöperatie en Eneco adviseren op basis van hun onderzoek. De gemeente en de provincie besluiten op basis van dat onderzoek of zij een vergunning geven voor het nieuwe windpark. Als het windpark niet aan de regelgeving voldoet dan kunnen zij de vergunning weigeren of, als hij al verleend is, intrekken.

Voor Vrijstad Windwinning zal ALV bepalen of de uitkomst van dit onderzoek positief is en of de investering door kan gaan. Ook de bank die straks geld gaat lenen aan de coöperatie gaat kijken of Vrijstad Windwinning betrouwbaar genoeg is. Eneco heeft interne toezichthouders die meekijken naar het project.

In de bouwfase van een windproject zijn de belangrijkste risico’s de bouw zelf, daarvoor nemen we een post ‘onvoorzien’ op in de begroting en als de molens eenmaal draaien gaat het om de wind die de opbrengst bepaalt en houden we een kleinere post voor onvoorziene kosten aan. Jaarlijks kan daardoor de winst van de coöperatie fluctueren (en zelfs 0 worden) maar we letten erop dat we voldoende geld in reserve houden om meerder windarme jaren te overbruggen. Uiteraard doen we in die jaren minder uitkering aan onze leden.

In het leningsreglement staan alle bepalingen zoals die zijn opgesteld door de leden van de coöperatie tijdens de Algemene Ledenvergadering. Het leningsreglement en andere documentatie die je kan opvragen bij de secretaris.

Voor de voorbereidingskosten en de bouw van één windmolen is 6 tot 7 miljoen euro nodig. Dit bedrag wordt bijeengebracht met eigen vermogen (één  tot anderhalf miljoen euro, op te halen bij de leden van Vrijstad Windwinning) en vreemd vermogen (ca. 4,5-5,5 miljoen euro, te lenen bij een bank). Zowel het vreemd vermogen als het eigen vermogen worden ingebracht in een BV die daarvoor wordt opgericht door Vrijstad Windwinning en Eneco.

Voor Vrijstad Windwinning: een deel van de ontwikkelkosten lenen we bij de Provincie Gelderland. Een ander deel betalen we door nu al participatie op te halen bij leden. Mocht dit niet voldoende zijn dan kunnen wij eventueel terugvallen op andere coöperaties in het land die ons geld willen lenen.

Voor Eneco: Eneco financiert haar deel van de ontwikkelkosten van het park zelf.

Windwinning Culemborg is de samenwerking tussen de Vrijstad Windwinning en Eneco. Beide partijen hebben precies de helft van de zeggenschap. Voor Windwinning Culemborg is er een stuurgroep waarin zaken besproken worden en beslissingen worden genomen. Er is een projectleider aangesteld door Vrijstad Windwinning en een windontwikkelaar door Eneco. De initiatiefnemers hebben gezamenlijk een communicatiemedewerker aangesteld. Verder zijn er rond verschillende onderwerpen werkgroepen waar vertegenwoordigers van de coöperatie en Eneco inzitten.

De exploitatie is berekend voor minimaal 15 jaar, de duur van de SDE++ subsidie, maar omdat windmolens een stuk langer meegaan houden we rekening met minimaal 25 jaar draaien. De technische levensduur van windmolens is namelijk minimaal 25 jaar. Vaak worden ze daarna weggehaald en als tweedehands molen verkocht.

We weten nog niet wat het rendement van een eventueel nieuw park is. Voor het vorige plan (ingediend in 2020) verwachtten we tussen de vier en tien procent rente te kunnen uitkeren aan leden van Vrijstad Windwinning.

Allereerst zijn er de (eenmalige) investeringen. Het grootste deel hiervan betreft de aankoop van de windmolens, het aanleggen van de kabels en het aansluiten op het elektriciteitsnet.  Vooraf aan het bouwen van het windpark moeten we de onderzoeken voor de vergunningaanvraag betalen.

In de (jaarlijkse) exploitatie betalen we de omwonenden en grondeigenaren een vergoeding voor het gebruik van hun land en omgeving. Ook geven we geld aan het Omgevingsfonds, mochten de omwonenden dat willen gaan beheren. Daarnaast moeten we natuurlijk de rente over de lening aan de bank betalen en zijn er onderhoudskosten van de windmolens.

De opbrengsten komen uit de verkoop van de groene stroom, de Certificaten van Oorsprong (die laten zien dat het groene en geen grijze en dus vervuilende stroom is) en bij een lage stroomprijzen ook subsidie uit de SDE++-regeling.

Ja en nee. Ja, want de subsidieregeling voor duurzame energie (de SDE++ regeling) werkt als een garantie dat we ook bij hele lage stroomprijzen genoeg inkomsten hebben waarmee we aan de bank rente kunnen betalen. Met deze garantie durven banken die lening aan. Zo lijkt de SDE++ een beetje op de NHG: als je die Nationale Hypotheek Garantie hebt dan durft een bank je eerder en goedkoper geld te lenen dan wanneer je die niet hebt.

En nee, we doen het niet om subsidie op te halen maar om groene stroom op te wekken. De subsidie is dus niet het doel, maar een middel: een middel om bijvoorbeeld een banklening te krijgen. Net zoals het doel van de coöperatie niet is om geld te verdienen voor zijn leden, maar een middel om meer groene stroom van, voor en door inwoners te krijgen.

De provinciale doelstelling is gedateerd. Na het uitkomen van die doelstelling heeft de Culemborgse gemeenteraad besloten om in 2040 energieneutraal te willen zijn. Daar horen hogere doelstellingen bij dan destijds door de province zijn bepaald. Ook is er inmiddels een regionale energiestrategie (RES Fruitdelta Rivierenland) die mogelijk de doelstelling verder zullen verhogen.

Iedere inwoner van Culemborg kan lid worden van de Vrijstad Windwinning en deelt zodoende mee in de besluitvorming en de opbrengsten van Windwinning Culemborg. Vrijstad Windwinning heeft de helft van de aandelen in het project en daarmee hebben inwoners ook steeds een stem. De andere helft van de aandelen heeft Eneco als grootste duurzame elektriciteitsproducent van Nederland.

De doelen van het Rijk die voortkomen uit de Klimaatwet zijn:

• 49% minder CO₂-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990. Om dit doel te halen, hebben de overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties een Klimaatakkoord gesloten. Er staan ook afspraken in die partijen onderling hebben gemaakt.
• 95% minder CO₂-uitstoot in 2050 ten opzichte van 1990.

Daarnaast moest Nederland eind 2020 ten minste 25% minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. Dit is nét gehaald.

Het Kabinet-Rutte IV (gepresenteerd begin 2022) wil in haar regeerakkoord een stapje verder en 55% minder CO₂-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990. Tot slot: in 2030 moet er tenminste 35 terawattuur (TWh) duurzame elektriciteit geproduceerd worden. Dat is afgesproken in het Klimaatakkoord. Windenergie is een belangrijke energiebron om dit doel te halen.

Provincies hebben in januari 2013 met het Rijk afspraken gemaakt en hun eigen doelstellingen geformuleerd. Deze doelstellingen zijn ook voor andere duurzame energiebronnen opgesteld en zijn in die zin ook niet uitruilbaar. Voor de Provincie Gelderland geldt dat er voor 2020 230,5 MW windenergie gerealiseerd had moeten zijn. Dit is niet gehaald, daarom is de doelstelling voor Gelderland opgehoogd naar 320,4 MW aan wind- en zonne-energie in 2023.

De ambitie van de Provincie Gelderland is:

• Klimaatneutraal in 2050 door grootschalige besparing en opwekking uit verschillende duurzame bronnen van energie, zoals wind, zon, waterkracht, biomassa en bodemenergie. En het stimuleren van innovatie en uitrollen van bewezen technieken.
• Als tussendoel in 2030 55% broeikasgasreductie.

De gemeente Culemborg wil in 2040 energieneutraal zijn. Op dit moment wordt slechts 5% van de energie duurzaam opgewekt. Culemborg kan energieneutraal worden door grootschalig energie te besparen en in te zetten op de opwekking van duurzame energie.

De opgave om energieneutraal te worden is zodanig groot dat het niet een kwestie is van of wind of zon, maar van zon én wind én water én biomassa én aardwarmte. Windmolens leveren daarbij een belangrijke bijdrage aan de opwekking van duurzame energie in Culemborg.

Nederland verbruikt veel energie, en Culemborg is geen uitzondering. Om die energie te verduurzamen is daarom veel schone energie nodig, want energiebesparing gaat erg langzaam: van ongeveer 3500 PetaJoule in 2010 tot 3000 PetaJoule in 2020: 14% in tien jaar is lager dan de 2% per jaar waar de overheid mee rekent.

Feit is dat Nederland flink achterloopt met haar schone energieproductie: Nederland moest in 2020 duurzame energie van Denemarken kopen om aan haar verplichtingen te voldoen. Dit terwijl windenergie op land de goedkoopste vorm van duurzame energie is. Uiteraard zijn er ook energievormen als biovergisting, zonne-energie en waterkracht. Op dit moment lukt het, op zonne-energie na (door vrijstelling energiebelasting), nog niet om deze energievormen rendabel te maken en zal hun bijdrage aan verduurzaming van de energievoorziening voorlopig zeer gering zijn.

Dat is niet te meten en ook deels ieders smaak. Windmolens zijn natuurlijk duidelijk in het landschap te zien. Dat is een verschil met zonnepanelen, hoewel sommigen die in hun directe omgeving ook niet mooi vinden. Zonnepanelen zijn uiteraard wel makkelijker te ‘verstoppen’ achter een heg of bosschage, maar het land dat ze bedekken is voor weinig anders meer te gebruiken dan voor zonne-energie (en soms fruitteelt, schapen of geiten).

Windmolens op land maken ongeveer 3 keer zo veel stroom per opgesteld vermogen als zonnepanelen: één windmolen staat gelijk aan 45.000 zonnepanelen (dat zijn twaalf voetbalvelden vol). Dat komt omdat er in ons land voor duurzame energieopwekking gemiddeld vaker/langer een ideale wind is dan zonneschijn. Om voldoende schone energie op te wekken hebben we echter beide nodig. Zonne-energie is sterk in opkomst maar is op dit moment nog duurder dan windenergie.

De komende 20-40 jaar nog niet. Zowel windmolens als zonnepanelen hebben als nadeel dat ze niet altijd productief kunnen zijn. Gemiddeld hebben zon en wind wel een mooi aanvullend patroon (zomer/winter, dag/nacht). Als de wind waait, dan schijnt de zon vaak niet en vice versa. De komende 20 jaar zal er veel meer stroom nodig zijn dan er nu beschikbaar is omdat steeds meer processen elektrisch verlopen (koken, industriële processen etc.) en hier ook actief op wordt gestuurd door de overheid. Dit maakt dat er voor zowel windenergie als voor zonne-energie forse doelstellingen zijn opgesteld. Afhankelijk van het behalen van deze doelstellingen en van een aantal technische ontwikkelingen zoals opslag zijn windmolens op land wellicht over 20 jaar overbodig, maar beleidsmakers gaan ervanuit dat dat wel 40 jaar gaat duren.

Windmolens zijn afgeschreven na een jaar of 15, hun levensduur is zo’n 25 jaar. Daarna worden ze afgebroken of verkocht aan andere landen. Ook kan zo’n 90% (al het staal en de metalen) van de windmolen worden gerecycled. Wanneer de molens de leeftijd van 20 jaar hebben bereikt, zal eerst bekeken worden of ze nog iets langer kunnen blijven staan. Ook zullen we onderzoeken of er na afbraak behoefte is aan nieuwe windmolens op deze locatie.

In de turbine is een ring met sterke magneten nodig. Er zijn fabrikanten die hiervoor permanente magneten gebruiken met het materiaal Neodymium, dat tot op heden op zeer milieu-onverantwoorde wijze wordt gewonnen. Tegenwoordig gebruiken veel fabrikanten echter elektromagneten. Hierin wordt het magnetisch veld in een koperwikkeling met ijzerkern opgewekt door de windturbine, zonder gebruik van de grondstof Neodymium. Naast dat dit een veel milieuvriendelijker fabricageproces is, heeft dit als voordeel dat het magnetisch veld over tijd niet degradeert onder invloed van temperatuurschommelingen.

Een geschikte locatie voor windenergie is een locatie waar geen belemmeringen zijn. Dat betekent: geen woningen in de buurt, ondergrondse leidingen, infrastructuur, hoogspanningsleidingen enzovoorts. Ook wordt er gekeken naar de windverwachting op de locatie. In Culemborg betekent dit dat het gebied ten zuiden van de N320 een van de weinige mogelijkheden biedt voor moderne windmolens.

Voor zonne-energie zijn er belemmeringen rond de Nieuwe Hollandsche Waterlinie en in het feit dat de ondergrond dan niet of minder gebruikt kan worden voor landbouw of andere functies. Daarnaast zal het ruimtebeslag van zonnepanelen op zichzelf een belemmering kunnen zijn (één windmolen staat gelijk aan 45.000 zonnepanelen (dat zijn twaalf voetbalvelden vol)).

Afhankelijk van het type tot ongeveer windkracht 9 à 10 (dat is rond 90 kilometer per uur). Daarna wordt de windmolen uitgezet.

Windmolens draaien gemiddeld circa 90% van de tijd. Ze staan alleen stil tijdens een storing of onderhoud (3% van de tijd, dit is minder dan de helft van een kolencentrale of gascentrale en vergelijkbaar met bijvoorbeeld een auto). Onderhoud wordt bij voorkeur gepleegd op windstille momenten. Verder kunnen ze stilstaan als het niet waait of langere tijd boven windkracht 9-10 waait en in uitzonderlijke gevallen vanwege slagschaduw of onbalanskosten (als de stroom het elektriciteitsnet niet op kan).

Als een windturbine stroom opwekt, dan komen daarbij geen vervuilende stoffen vrij. Er is wel energie nodig tijdens de productie van de windmolens, de bouw op locatie, bij het onderhoud en de afbraak van de windturbines, en dus moet je wel uitstoot van vervuilende stoffen toerekenen aan de energie die je met een windmolen opwekt. Over de hele levensduur is die uitstoot echter erg laag. In drie tot zes maanden uitstootvrij draaien compenseert een windturbine evenveel CO₂ als er nodig is voor de bouw, het onderhoud en de afbraak. Tijdens de rest van de 15 tot 20 jaren dat een windturbine mee gaat leveren windturbines stroom zonder uitstoot van broeikasgassen.

Het NREL (National Research Energy Laboratory of the U.S. Department of Energy) laat in onderstaand plaatje goed zien dat bij windenergie de grootste CO_2-belasting zit bij het winnen van grondstoffen en bouwen van de molen. Daarna is het een heel schoon proces. Je ziet in dit plaatje overigens ook dat voor elektriciteit uit steenkool de belasting vooral in de fase van deelektriciteitsproductie zit en dat steenkool-energie bovendien verantwoordelijk is voor heel voor meer CO_2-uitstoot.

Om dit goed te bepalen moet je voor de diverse opwekkingsmethodes in de hele levenscyclus, dus van wieg-tot-graf bekijken hoeveel CO₂ er gemoeid is met het opwekken van een kWh elektriciteit. Er zijn veel van dit soort studies gedaan en de uitkomsten variëren maar je ziet wel dat windenergie als beste uit de bus komt. Onder andere NREL (national laboratory of the U.S. Department of Energy) heeft hier onderzoek naar gedaan. Het interpreteren van de resultaten is voer voor specialisten, maar onderstaand plaatje geeft wel een beeld over hoe schoon windenergie is:

Ja dat kan. Als standaard wordt de kleur lichtgrijs gebruikt omdat deze kleur meestal het minste opvalt in het landschap vanwege de overheersende grijze wolkenluchten in Nederland. Eén merk (Enercon) heeft een gepatenteerde groene onderkant.

Nee, dat klopt niet. Windenergie vormt nog maar een klein deel van de totale energieopwekking in Nederland. De inzet van diverse elektriciteitsbronnen (kolencentrales, zon, wind) wordt veel meer beïnvloed door het constant fluctuerend gebruik van stroom (de vraag naar stroom) dan door de onvoorspelbaarheid van wind (de stroomlevering). Er staat nu in Nederland bijna twee keer zoveel capaciteit aan energiecentrales dan we nodig hebben op een piekmoment. Als wind en zon in de toekomst een veel groter percentage van de Nederlandse energie gaan opwekken, kan dit probleem wel ontstaan, maar hiervoor zijn talloze oplossingen voorradig of in ontwikkeling. Een van de mogelijke oplossingen is het combineren van wind met zon en het creëren van opslagcapaciteit door bijvoorbeeld omzetting naar warmte, waterstof of het omhoog pompen van water.

Wind op land is op dit moment de goedkoopste vorm van duurzame energie en wordt ook nog steeds goedkoper. Wind op zee is ook veel goedkoper geworden. Hierbij dient wel opgemerkt dat windmolens op zee gebruik maken van gratis ‘stopcontacten’ om de stroom af te voeren. Op land is dit nog een flinke kostenpost voor de exploitanten.

Zonne-energie kost nu (2022) ongeveer 8 cent per kWh. Windenergie op land ongeveer kost 6 cent per kWh, zie hier.

Het klopt dat wind- en zonne-energie kans maken op subsidie. Echter, wind- en zonneparken krijgen deze subsidie alleen als de elektriciteitsprijs laag is. Toen de elektriciteitsprijzen in bijvoorbeeld 2021 hoog waren was, ontvingen windparken geen subsidie. Dit staat in schril contrast met de vrijstellingen voor energiebelasting voor grootverbruikers en bijvoorbeeld kassen van tuinders: deze was in 2020 (afhankelijk van hoe je rekent 4,5 tot 17,5 miljard euro. (Milieudefensie kwam eerder dat jaar uit op 8,3 miljard euro).

Er is genoeg wind om windmolens rendabel te laten draaien in de provincie Gelderland. Zelfs een stuk meer dan in Duitsland, en ook daar zijn windmolens te vinden. En door de opbouw van het Rivierengebied waait het hier zelfs nog iets meer. Andersom geredeneerd zouden we natuurlijk geen windmolens bouwen als we ze niet zouden kunnen terugbetalen, en de bank zou ons er geen geld voor lenen. Wel is het zo dat het helpt dat we kans maken op subsidie als de elektriciteitsprijs erg laag is.

Ja. Zonne-energie, biomassa en in mindere mate waterkracht zijn alternatieven. Echter, alle zeilen op het gebied van duurzame energie moeten worden bijgezet om doelstellingen te halen. Bovendien is het verstandig om niet afhankelijk te zijn van één bron, maar een mix van energiebronnen te hebben. De verschillende bronnen zijn niet even duur. Op dit moment kent windenergie het laagste ruimtebeslag en de laagste subsidie per opgewekt kWh van de genoemde duurzame alternatieven.

In de toekomst zou dit kunnen, maar op dit moment is dat verre van betrouwbaar en nog geen bewezen techniek. Nederland heeft daar dus op dit moment nog niet voor gekozen. Zie ook hier.

De opwekking van windenenergie heeft, behoudens een beperkte CO2-belasting tijdens bouw en sloop, geen CO2-uitstoot doordat er geen fossiele brandstoffen gebruikt worden. De CO2-uitstoot door bouw en sloop wordt in 3 tot 6 maanden draaien gecompenseerd. De door wind opgewekte energie is altijd CO2-vrij en zal nooit tot meer fossiele opwek leiden. Wel is er, voor als het niet waait of de zon niet schijnt, een achtervang nodig aan andere opwekmogelijkheden of opslag. Dat zouden gascentrales kunnen zijn. De tijd dat het wel voldoende waait (80% van de tijd) hoeven deze centrales niet aan te gaan, wat veel fossiele brandstof scheelt. Overigens is het goed te voorspellen wanneer er hoeveel wind er de volgende dag is, dus deze centrales hoeven niet van het ene op het andere moment aan te gaan.

Voor bedrijventerreinen is er geen norm voor slagschaduw.

Enerzijds dragen windmolens bij aan een algeheel betere luchtkwaliteit en dus gezondheid. Anderzijds zijn er lokaal effecten zoals geluid. Het RIVM heeft hier onderzoek naar gedaan. Samengevat zijn de conclusies dat:

• Er geen rechtstreeks verband kon worden gevonden tussen slaapverstoring en windmolens;
• Het laagfrequente geluid van een windmolen niet anders is dan van auto’s en andere bronnen en ook geen andere hinder geeft, maar wel wat verder draagt;
• Ergernis of irritatie over het plaatsen van windmolens kan indirecte gezondheidsklachten veroorzaken. Dit kan men beperken door omwonenden goed te betrekken en te informeren;
• Bij de normen die tot juni 2021 golden ondervindt 91% van de omwonenden géén hinder binnenshuis.

Geluid van een windmolen wordt veroorzaakt door de draaiende rotorbladen (aerodynamisch geluid) en bewegende delen (mechanisch geluid) zoals de generator. De hoeveelheid geluid die een windmolen produceert is (bij dezelfde windsnelheden) gelijk in de dag, avond en nachtperiode. Er zijn dus niet echte piekgeluiden te onderscheiden. Het geluid wordt waargenomen als een breedbandig geluid (met dus zowel hoge- als lage tonen) met een zoevend karakter. Overdag is dit normaal gesproken niet hoorbaar vanwege achtergrondgeluid zoals verkeer, maar ’s nachts kan dit – afhankelijke van het overige omgevingsgeluid – wel waargenomen worden, tenzij het hard waait want dan hoor je alleen de wind en niet de windmolen. Dat wil overigens niet zeggen dat dit tot slaapverstoring hoeft te leiden, aldus het RIVM: hoorbaar geluid staat niet gelijk aan hinderlijk geluid.

Ja, wind draagt geluid verder. De voorkeurswind bepaalt waar op grotere afstand mogelijk hinder optreedt. Geluidsoverlast is een erg relatief verschijnsel. Het geluidsniveau van bijvoorbeeld windmolens moet gerelateerd worden aan overige geluidsbronnen, bijvoorbeeld een snelweg, om inzicht te krijgen in de mate van geluidsoverdracht. Ook is het zo dat er bijzondere omstandigheden zich voordoen; Zo kan het bijvoorbeeld windstil zijn, maar op 100 meter hoogte hard waaien. Dit gebeurt weleens op mooie voorjaarsdagen.

Laagfrequent geluid wordt veroorzaakt door grote bronnen die vaak op afstand zijn, (zoals fabrieken, festivals, wegverkeer, treinen) of kleine bronnen in en om het huis (zoals wasmachines, warmtepompen). Ook windmolens veroorzaken laagfrequent geluid.

Vergeleken met bijvoorbeeld auto- of treingeluid veroorzaken windmolens weinig laagfrequent geluid. Echter, lage frequenties dragen wel iets verder (zo’n 100 meter) waardoor het mogelijk is dat deze licht te horen is terwijl er verder geen ander geluid van de windmolen doordringt. Zie ook paragraaf 8.2.5 in het milieueffectrapport hierover.

De techniek van windmolens wordt steeds beter en het geluid is in de loop van de jaren flink afgenomen. Daar staat tegenover dat de molens groter zijn geworden. Maar per saldo zijn er minder problemen met geluid dan circa 10 jaar geleden. Dit is ook te zien bij de vergelijking tussen molens van 210 meter hoogte en 270 meter hoogte: modernere molens zijn vaak hogere molens en daarmee ook vaak stillere molens.

Windmolens produceren zelf geen fijnstof. Het is wel mogelijk dat windmolens invloed hebben op de verspreiding van fijnstof door de wind, maar deze invloed is veel kleiner dan obstakels op de grond zoals bomen en geluidsschermen. Rijkswaterstaat doet testen met windschermen die een grotere verspreiding veroorzaken om hoge concentraties van fijnstof te voorkomen. Het opwaaien van fijnstof door windmolens is niet mogelijk vanwege de hoogte van de molens.

Buiten geluid en slagschaduw zijn er geen verdere onderzoeken naar gezondheidseffecten voor mensen gedaan. In deze factsheet van het RIVM kunt u de samenvatting van dit onderzoek nalezen.

Er is nog weinig concreet bewijs voor waardedaling van huizen en er is nog zelden planschade uitgekeerd aan omwonenden. Recent onderzoek op basis van NVM-gegevens geeft een indicatie dat er enige waardedaling optreedt in een straal van 1.500 meter rond windmolens, maar dat dit een tijdelijk effect is. Binnen een straal van 800 meter is er meer kans op planschade. Bij een vermoeden van meer waardedaling kunt u bij de gemeente planschade claimen. De gemeente stelt ons hier vervolgens aansprakelijk voor.

Over effecten op huis- en boerderijdieren dieren is weinig bekend. Voor zover bekend is er ook nog geen aanleiding geweest om dit te onderzoeken. De British Horse society ziet windparken juist als geschikte gebieden om paard te rijden https://www.youtube.com/watch?v=nc22vxAcK8s.

Nee, niet in de zin dat deze meetbaar is op 20 meter rond de generator. Deze is vergelijkbaar met een flinke motor of pomp.

Luchtballonnen vliegen tussen 150 en 300 meter hoogte, de piloten zijn getraind om windmolens ruim te ontwijken en kunnen er ook overheen vliegen.

Militaire helikopters gebruiken vaste routes en die zijn afgestemd op windmolens en andere obstakels. Uitgebreid contact met het Ministerie van Defensie over hoogtes, ligging en mogelijke verstoring van radars is voorzien.

De afstand van 200 meter geldt als richtlijn alleen voor woningen die ‘tot de inrichting (=windmolen) behoren’, oftewel tot de boerderij die van de eigenaar van een windmolen is. Voor andere woningen wordt vaak 350-400 meter aangehouden omdat de ervaring leert dat het geluidsniveau dan binnen de normen blijft, al moet de precieze afstand uit het geluidsonderzoek blijken.

Omwonenden kunnen op drie manieren profiteren van de komst van de windparken:

1. Er komt een directe vergoeding omdat u in het gebied woont;
2. Er komt, indien de omgeving dit wenst, een omgevingsfonds voor maatschappelijke projecten of directe uitkering aan omwonenden;
3. U kunt net als iedereen investeren in de windparken en zo meeprofiteren van de opbrengsten. U krijgt dan een rente op uw investering die hoger is dan op een spaarrekening (in 2022 was die rond de 0,05%).

Voor dit soort ideeën staan we altijd open via info@windwinningculemborg.nl.

Er kunnen ongelukken gebeuren met windmolens maar die zijn erg zeldzaam. Zo zijn bijvoorbeeld branden denkbaar en delen van wieken die kunnen afbreken. Tevens zijn er oefeningen in het land met windmolens, gelijk aan andere oefeningen waarbij de brandweer ook nodig kan is zoals loodsen voor opslag op flatgebouwen, zodat men in het geval van echte brand weet hoe te handelen. Wat evt incidenten met wieken betreft, deze zijn meegenomen in het ontwerpplan van het windmolenpark zodat risico’s voor omwonenden vrijwel uitgesloten zijn.

Veiligheid speelt een belangrijke rol in de gehele ontwikkeling, bouw en beheer van een windmolen. Elke windmolen moet in Nederland gecertificeerd zijn. Deze certificering is een waarborg dat de constructie van de windmolen uitgebreid gecontroleerd is op tal van risico’s. Ook moet bij de locatiekeuze voor een Windpark gezorgd worden dat er voldoende afstand wordt gehouden tot snelwegen, spoorwegen, hoogspanningsleidingen en tot ondergrondse (gas)transportleidingen e.d. We doen dit vanwege het – zéér geringe – risico dat een wiek afbreekt. Bij de exploitatie van het windpark wordt o.a.  rekening gehouden met kans op ijsvorming op de rotorbladen (wieken). Zolang de wieken draaien kan er geen ijsvorming optreden. Wanneer er bij stilstand ijs geconstateerd wordt, zullen de rotorbladen evenwijdig aan de provinciale weg worden gedraaid, zodat mogelijk vallend sneeuw of ijs verwijderd blijft van deze weg. Voordat de wieken weer gaan draaien wordt gezorgd dat ze ijsvrij zijn (door ze te verwarmen).

Dit is meer een vraag aan de Nederlandse overheid die lid is van de OESO. Er is namelijk een OESO-richtlijn die ondernemingen oproept om rekening te houden met belangen van de omgeving. In een land als Nederland staat in de regelgeving hoe met die belangen rekening wordt gehouden. Door het meedenken van omwonenden en andere inwoners van Culemborg in het project kunnen we met de gemeente bezien in hoeverre hinder verder kan worden beperkt; bijvoorbeeld door te kiezen voor lage piekgeluidniveaus en afspraken over slagschaduw.

Waar Nederland ervoor kiest om normen te stellen op basis van geluid en aantal mogelijk gehinderden kiezen Denemarken en Beieren (in Duitsland) voor afstanden. Dit lijkt nu wel op de helling te gaan, zeker in Beieren waar de afstandsnormen (onnodig) streng lijken te zijn. Overigens kan men in Beieren ook een windmolen op een kleinere afstand van woningen neerzetten, maar dan moet men, naast het aanvragen van een vergunning ook het bestemmingsplan wijzigen.

In een vergelijking met andere landen zat Nederland overigens tot 30 juni 2021 in de middenmoot wat betreft strengheid van normen. Op dit moment is het Rijk een nieuw milieueffectrapport aan het maken dat ook nieuwe normen kan opleveren. Echter, gemeenten en provincies kunnen ook hun eigen normen stellen.

Er is geen norm voor piekgeluid. In het algemeen wordt gekozen voor een windturbine die qua piekgeluid maar licht boven het toegestane gemiddelde ligt. Bij Avri en Deil liggen alle turbines qua piekgeluid tussen de 42-47 dB. Overigens treedt dit piekgeluid op bij harde wind die zelf ook voor geluid zorgt als deze om een woning huilt. Daardoor is de kans kleiner dat dit piekgeluid van de windmolen te horen is.

In principe is het doden van vogels verboden, vooral als het om zeldzame soorten gaat. Als op basis van onderzoek blijkt dat de sterfte beperkt is, zal de overheid hier ontheffing voor verlenen. Volgens de Vogelbescherming wordt in Nederland maar een heel klein deel van de door menselijk toedoen veroorzaakte vogelsterfte veroorzaakt door windmolens. De grootste oorzaken zijn gebouwen en verkeer. Ook onderzoek in de Verenigde Staten komt hierop uit:

Voor het vorige plan heeft bureau Waardenburg een inventarisatie gemaakt om dit nog specifiek te controleren. Uit dit onderzoek zijn geen grote aantallen te verwachten dode vogels gekomen. Het gaat om enkele vogels per soort per molen per jaar. Dat blijft binnen de toleranties van de provincie en deze zal daar ontheffing voor verlenen. Overigens stelde Bureau Waardenburg dat het beter is voor vogels om hogere molens te bouwen omdat dan meer vogelsoorten onder de wieken door vliegen.

Er zijn mensen die gezondheidsproblemen toeschrijven aan nabijgelegen windmolens. Hier koppelen zij ook namen aan, zoals Vibro-akoestische Ziekte (VAD in zijn Engelse afkorting) en het windturbinesyndroom. VAD is in het verleden enkele malen beschreven, maar deze studies zijn volgens het RIVM “zwak” en “van lage kwaliteit”. Ook andere gezondheidseffecten, waarvan windturbinegeluid de oorzaak zou zijn (zoals vermoeidheid, hoge bloeddruk, slaapstoornissen), heeft het RIVM niet gevonden. De factsheet met de samenvatting van dit onderzoek van het RIVM vindt u hier.

Ja. Overigens gebeurt dit op alle vlakken van infrastructurele ontwikkeling: zo zijn regelmatig de normen voor geluid vanaf wegen versoepeld. Overigens zijn vanaf 30 juni 2021 de landelijke geluid- en slagschaduwnormen voor windmolens buiten werking, en kunnen gemeenten en provincies zelf normen opstellen.

Windturbines van 150 meter en hoger zijn in Nederland voorzien van rode verlichting op de gondel die aan is tijdens de nachtperiode (schemer en duisternis). Toepassing hiervan is vastgelegd in regelgeving, met als reden luchtvaartveiligheid. Deze verlichting wordt in de omgeving van veel windprojecten als hinderlijk ervaren. In november 2021 is een pilot gestart met transpondertechnologie voor deze luchtvaartverlichting op windturbines. De pilot heeft plaats op het Zeeuwse windpark Krammer. De transponder techniek voorziet erin dat verlichting op windturbines enkel aan gaat op het moment dat er een vliegtuig of helikopter nadert. Hiermee wordt de tijdens de nachtperiode vast brandende rode verlichting overbodig. Als de pilot succesvol is kan de transponder technologie waarschijnlijk vrij snel daarna in praktijk gebruikt worden. Dit omdat er geen technische belemmeringen zijn. Verwachtingen zijn dan ook dat transpondertechnologie – als de pilot goed verloopt – al in 2022 toegepast kan worden. De regelgeving staat toepassing nu nog niet toe. Wij blijven de ontwikkelingen volgen en nemen het naderingsysteem graag over als dit in Nederland wordt toegestaan.