Ga naar hoofdinhoud

Wat is Windwinning Culemborg?

Windwinning Culemborg is het project waarin windmolens ten zuiden van de N320 bij Culemborg ontwikkeld worden.  In Windwinning Culemborg werken inwoners (via de coöperatie Vrijstad Windwinning) en duurzame energiebedrijf Eneco samen met grondeigenaren om een windpark te ontwikkelen. Windwinning Culemborg werkt samen met de gemeente Culemborg en met de Provincie Gelderland om er een breed gedragen project van te maken. De molens kunnen namelijk een grote bijdrage leveren aan de Culemborgse ambitie om in 2040 energieneutraal te zijn en de Gelderse ambitie om dat in 2050 te zijn.

Wat is Coöperatie Vrijstad Windwinning?

Vrijstad Windwinning is voortgekomen uit Vrijstad Energie. Vrijstad Windwinning is een coöperatie waar iedereen die in of nabij Culemborg woont lid van kan worden. Het doel van de coöperatie is het opwekken van duurzame energie en zo bij te dragen aan het duurzaam en energie-onafhankelijk maken van Rivierenland. De coöperatie heeft de helft van de zeggenschap over het project. Dit betekent dat iedereen via de coöperatie mede-eigenaar van de windmolens kan worden en een stem kan hebben in de ontwikkeling.

Hoe komt inspraak van inwoners aan bod bij de windplannen in Culemborg?

Sowieso is Vrijstad Windwinning speciaal in het leven geroepen om inwoners mee te laten profiteren van de opbrengsten uit een windpark. Door lid te worden heb je als inwoners ook inspraak in hoe we het park ontwikkelen, financieren en wat we doen met de opbrengsten. Verder hebben we in het verleden de direct omwonenden betrokken via Gebiedstafels en de bedrijven op de Pavijen via een bijeenkomst. Samen met de gemeente gaan we kijken hoe we ook de rest van de stad bij de ontwikkelingen kunnen betrekken.

Waar komen de windmolens te staan?

We hebben uitgebreid gezocht naar een locatie. Veel inwoners willen de windmolens het liefste langs de A2, maar dat gebied is beschermd vanwege de Nieuwe Hollandsche Waterlinie en er staan redelijk veel woonhuizen in dat gebied. Het waarom achter de locatie langs de N320 is terug te vinden in Hoofdstuk 6 in het milieueffectrapport. We hebben naar aanleiding van een voorstel van de gemeenteraad ook op de Pavijen gekeken of we daar een windpark kunnen ontwikkelen maar ook daar liggen te veel belemmeringen. Kortom: het enige gebied waar nog ruimte is voor een windpark is het gebied ten zuiden van de N320. Het plangebied ligt tussen de Oude Beesdseweg, Kooiweg Oost, Daam van Dijkweg en de korte/lange Aventuurseweg. Waar in dit gebied precies de windmolens komen, hoe hoog ze worden en hoeveel het er worden gaan we nog uitzoeken.

Wie spelen een rol bij het vergroten van acceptatie?

Ten eerste natuurlijk wijzelf als initiatiefnemers, door goed uit te leggen wat het windpark voor effecten heeft voor inwoners maar ook door omwonenden en andere belanghebbenden te betrekken bij het maken van de plannen. Ook hebben we enige speelruimte om de plannen aan te passen aan hun wensen, en als die aanpassingen haalbaar zijn dan doen we dat graag. Daarnaast speelt ook de gemeente een rol: die neemt reacties in behandeling rondom de vergunningaanvraag en de ruimtelijke plannen die we maken.

Hoeveel leden van Vrijstad Windwinning wonen in de directe omgeving?

Ruim 90% van de leden woont in Culemborg.

Levert de wind de kosten op voor het hele project, m.a.w. is het project economisch rendabel?

Ja, want als het project niet rendabel zou zijn dan zouden we stoppen met het ontwikkelen. Er zou dan immers geen bank zijn die ons geld zou lenen om windmolens te kopen of kabels aan te leggen. Om het rendabel te maken is wel een garantstelling van de overheid nodig die de bank zekerheid geeft dat we de lening ook kunnen terugbetalen als de energieprijzen heel laag zijn. Die zekerheid geeft de overheid in de vorm van een SDE++-subsidie. Hoe dat werkt kun je hier lezen.

Hoe hebben inwoners invloed op het beleid?

Het informele antwoord is: als je een idee of een vraag hebt, bel ons op 085- 016 14 13 of mail ons. We kijken dan of je idee mee te nemen is in onze plannen. Het formele antwoord is: de gemeente maakt het beleid en Windwinning Culemborg moet binnen de grenzen van dat beleid blijven. Als de gemeente beleid maakt dat voor inspraak openstaat (zoals een bestemmingsplan dat het windpark mogelijk zou maken) dan kan je daar zienswijzen op inbrengen en uiteindelijk in beroep gaan. Tegen de vergunning kan je bezwaar indienen en in beroep gaan bij de Raad van State. Je kan ook inspreken bij de gemeenteraad als die het beleid of het bestemmingsplan behandelt.

Welke aspecten worden onderzocht voordat er een vergunning wordt aangevraagd?

Er wordt onderzoek gedaan naar landschap, geluid, slagschaduw, de bodem, ecologie (mogelijke schade aan zeldzame soorten of gebieden), veiligheid, archeologie en waterbeheer. Effecten op de gezondheid nemen we ook mee (zie paragraaf 8.4 in het milieueffectrapport). Dit doen we in een milieueffectonderzoek dat we bij de vergunningaanvraag voegen.

Wat is er onderzocht op het gebied van ecologie?

Eerst wordt vastgesteld of er beschermde soorten in het gebied leven, vervolgens wordt aan de hand van tellingen ingeschat wat de impact is. De impact op beschermde soorten bleek zodanig gering dat de provincie waarschijnlijk ontheffing verleent voor de beperkte sterfte die zal optreden. Het gaat om enkele exemplaren per soort per jaar door de windwinning.

Het kan zijn dat we een windmolen plaatsen in het GNN (Gelders Natuurnetwerk). Als we dit doen, dan leggen we elders natuur aan die verloren gaat door het aanleggen van deze windmolen.

Waarom werkt Vrijstad Windwinning samen met commerciële partijen als Eneco?

Door samen te werken kan de best mogelijke oplossing voor (en door) Culemborg worden ontwikkeld: we hebben dan letterlijk meer ruimte om in te spelen op ideeën vanuit de omgeving over de vormgeving van het park omdat we allebei grondcontracten inbrengen.

Doet Staatsbosbeheer mee met de windontwikkeling?

Staatsbosbeheer heeft grond in het plangebied en staat positief tegenover de komst van windmolens. Staatsbosbeheer staat voor het beschermen, beleven en benutten van natuur in Nederland. Die natuur geeft energie. Staatsbosbeheer voorziet dus al jaren in de behoefte aan duurzame grondstoffen en groene energie, bijvoorbeeld met biomassa zoals houtsnippers en gras. Staatsbosbeheer wil en kan ook een wezenlijke bijdrage leveren aan de productie van windenergie. De opbrengst willen ze benutten voor het beheren van natuurgebieden, het realiseren van recreatievoorzieningen en het verbeteren van de kwaliteit van de directe leefomgeving van de windmolens. Staatsbosbeheer heeft oog voor het Nederlandse landschap en wil geen windmolens plaatsen in hun mooiste natuurgebieden, maar alleen in een aantal zorgvuldig gekozen terreinen waar het kan. Het landschap en de natuur (ecologie) zijn altijd sturend. De voorkeur gaat uit naar het aansluiten bij bestaande windmolenparken of (grote) infrastructurele elementen en bedrijventerreinen.

Komt er een opslaglocatie voor (overtollige) energie? Hoe en waar?

Hier is nog niet in voorzien. Op dit moment zijn de kosten voor opslag nog te hoog. Als Windwinning Culemborg blijven we deze ontwikkeling nauwlettend volgen omdat met opslag nog meer van onze stroom door Culemborg zelf gebruikt kan worden.

Hoe hoog worden de windmolens?

Dat weten we nog niet. De verschillen tussen molens van 140 (210 meter tiphoogte) en 180 meter (270 meter tiphoogte) kan je overigens hier teruglezen. Het voordeel van hogere molens is dat ze over het algemeen stiller zijn en een stuk meer schone energie opwekken. Ze zijn iets beter zichtbaar in het landschap maar draaien ook rustiger waardoor ze in die zin weer minder opvallen. In een eerder plan dat we hebben ingediend gingen we daarom uit van molens van 180 meter hoog (270 meter tip). In een eventueel nieuw plan kijken we opnieuw naar de hoogte.

Waarom moeten de windmolens groot zijn?

Het korte antwoord: Hoe hoger je komt, des te harder en vaker waait het. Dus hoe hoger je komt met je windmolen, des te meer brengt die op en des te minder molens heb je nodig om onze stroom duurzaam op te wekken. Een ander voordeel is dat grotere molens rustiger draaien en daarmee wat minder opvallen in het landschap. Ook zijn ze vaak stiller omdat de draaiende delen verder weg van de grond staan en grotere molens vaak moderner en daarmee stiller zijn.

Het lange antwoord: De stroomopbrengst van een windmolen is afhankelijk van de windsnelheid (in de derde macht) en de hoeveel wind die gevangen kan worden (in de tweede macht). Hoe hoger je komt, hoe hoger de gemiddelde snelheid wordt; op 140 meter hoogte waait het gemiddeld 35% harder dan op 80 meter hoogte. Dit levert bij gelijke wieken dan 2,5 maal meer windenergie. Hogere molens kunnen grotere wieken hebben; 50% langere wieken leveren 125% meer windenergie. Dus hogere molens leveren flink meer stroom en hebben dus ook een grotere bijdrage aan de duurzaamheidsdoelstelling en voor de omgeving. Ook zijn hogere molens over het algemeen stiller en draaien ze rustiger.

Tenslotte is de SDE++ als garantiesubsidie afgestemd op de nieuwste generatie, hoge windmolens. Daarmee hebben windparken met lage windmolens minder kans op subsidie en daarmee minder kans om gebouwd te worden.

Wat leveren windmolens op aan kiloWatt uur?

Een windmolens zoals bij knooppunt Deil (208 meter tiphoogte) levert iets meer dan 4 MW (MegaWatt) en 15 GWh per jaar op. Een nieuwste type windmolen van rond de 180 meter hoogte (270 meter tiphoogte) heeft een vermogen van 5-6 MW (Mega Watt) en levert, afhankelijk van de wind, in onze regio zo’n 25 GWh per jaar (1 GigaWattuur = 1 miljoen kWh)).

Welk deel van het energieverbruik van Culemborg wordt gedekt door de windmolens?

Aangezien Culemborg zo’n 1900 Terajoule per jaar aan energie verbruikt (dit komt overeen met 525 GWh per jaar) zouden er 525/25 = 21 van windmolens van 270 meter hoog nodig zijn om energieneutraal te worden, of 525/15 = 35 molens zoals bij Deil staan voldoende zijn om alle energie door Culemborg zelf op te wekken. De raad heeft in 2021 echter uitgesproken 72 GWh te willen opwekken met wind, dit is zo’n 72/525 = 14% van onze totale energiebehoefte.

Wat is het rendement van de drie bestaande windmolens?

In Culemborg staan 3 windmolens van elk 2 MW die samen 11 miljoen kWh (= 11 GWh) per jaar produceren. Per stuk dus iets van 3,6 GWh. Nieuwe windmolens van 270 meter hoog wekken per stuk 25 GWh per jaar op. De windmolens bij knooppunt Deil wekken per stuk zo’n 15 GWh per jaar op. Voor de orde van grootte: 1 GWh is ongeveer het verbruik van 350 huishoudens en Culemborg verbruikt in totaal zo’n 525 GWh aan energie.

Waait het hard genoeg in Gelderland?

Jazeker, al waait het natuurlijk niet zo hard als direct aan de kust, maar overal in Nederland waait het hard genoeg voor windenergie. Windmolens staan nog wel verder van de kust dan Gelderland: ook in Duitsland staan windmolens en ook daar leveren ze stroom op. Dit komt omdat windmolens draaien op grotere hoogte: als het dichtbij de grond bijna niet waait dan doet het dat vaak wel op de hoogte waarop de windmolen draait. Daar waait het ook vaak harder en constanter. Zie ook dit plaatje:

Op welke manier kunnen particulieren investeren in Windwinning Culemborg?

Leden van de Vrijstad Windwinning kunnen profiteren van de windmolens. Je inleg is minimaal 50 euro. Je kunt daarna elk bedrag tot een maximum van € 15.000 inleggen in de vorm van een rentedragende lening die in de loop van 15 jaar wordt afgelost. Je krijgt een minimum van 2% rente. De ALV beslist wat er gebeurt met eventuele extra rendement boven deze 2%.

Hoe hebben inwoners invloed op het beleid?

Het informele antwoord is: als je een idee of een vraag hebt, bel ons op 085- 016 14 13 of mail ons. We kijken dan of je idee mee te nemen is in onze plannen. Het formele antwoord is: de gemeente maakt het beleid en Windwinning Culemborg moet binnen de grenzen van dat beleid blijven. Als de gemeente beleid maakt dat voor inspraak openstaat (zoals een bestemmingsplan dat het windpark mogelijk zou maken) dan kan je daar zienswijzen op inbrengen en uiteindelijk in beroep gaan. Tegen de vergunning kan je bezwaren indienen en in beroep gaan bij de Raad van State. Je kan ook inspreken bij de gemeenteraad als die het beleid of het bestemmingsplan behandelt. Hoe dat moet kan de griffie van de raad je vertellen.

Hoe wordt winst en verlies verdeeld?

De winst is een klein percentage van het geld dat omgaat in het project en dat overblijft na het betalen van rente op de lening voor de investeringen zoals de aankoop van de windmolens, de kabels, de grondeigenaren, de omwonenden, iets als een omgevingsfonds en het doen van alle onderzoeken. De helft van deze winst is voor de coöperatie Vrijstad Windwinning en haar leden en blijft daarmee behouden voor Culemborg. In de ALV besluiten de leden hoe de winst wordt verdeeld: aan leden in de vorm van rente of besteed aan projecten op bijvoorbeeld gebied van duurzaamheid of energie.

Hoe transparant zijn de financiële vergoedingen die het project geeft?

Tot in 2021 maakten we onderscheid in de grondvergoeding en ander bedragen die naar het gebied gaan. De grondvergoeding werd verdeeld volgens het concept ‘Eerlijk Delen’. Van de totale grondvergoeding zou 20% naar de omwonenden gaan die in of bij het plangebied wonen. Vervolgens zou ongeveer 40% naar schadeloosstelling voor grondeigenaren/pachters gaan op wiens grond de windmolens komen te staan. De resterende 40% zou worden verdeeld tussen alle grondeigenaren/pachters in het gebied omdat zij  anders wel de lasten ervaren maar niet de lusten. Daarnaast is er nog het Burenpakket en een bijdrage van veertig tot vijftig cent per opgewekt kWh aan een mogelijk Omgevingsfonds. Voor het oorspronkelijke plan uit begin 2021 komt het totaal van alle genoemde bijdragen voor het gebied in 15 jaar neer op naar schatting €2,3 miljoen. In een nieuw plan kunnen deze bedragen en de verdeling ervan uiteraard heel anders uitvallen.

Wat kunnen we doen om meerwaarde in de regio te bereiken voor iedereen?

Naast een mogelijk Omgevingsfonds (dat gebruikt kan worden om het plangebied ten zuiden van de N320 te verfraaien) en projecten die we met de winst uit het windpark kunnen starten, kunnen we ook lokale bedrijven betrekken bij het project en kan iedereen de groene stroom afnemen via Betuwestroom of Eneco.

Hebben jullie een financieel prospectus?

Een prospectus is pas aan de orde als leden van Vrijstad Windwinning kunnen investeren in het project. Die hebben we dus nog niet.

Waarom zou je als burger/omwonende meedoen met windontwikkeling?

Als je het belangrijk vindt dat er meer schone energie wordt opgewekt door toedoen van inwoners zelf. Als je lid wordt van Vrijstad Windwinning kan je ook meebeslissen over wat we met de opbrengsten uit het project doen en hoe we verder gaan met verduurzamen als het park er staat. Zo wordt het een windpark van, voor en door Culemborgers.

Participatie: wat wil je behalve investeren, medezeggenschap, opbrengst voor het gebied, compensatie direct omwonenden?

We staan open voor alle ideeën. Mail of bel ons als je ideeën hebt dan kijken we samen of het binnen ons budget, plangebied en de ruimte die we van de gemeente of wetgeving krijgen past.

Hoe wordt het rendement op de ledenlening berekend?

In het plan dat in december 2020 was ingediend gold het volgende: de eerste 4% rente wordt altijd direct aan de leden uitbetaald. Maakt Vrijstad Windwinning meer dan vier procent winst dan wordt een deel van de winst in de reserves van de coöperatie gestopt. De leden krijgen maximaal 10% rente. Nogmaals: bij een nieuw plan kunnen deze percentages en de verdeling veranderen.

Kunnen minderjarigen ook lid worden?

Ja, iedereen kan lid worden maar als je nog geen 18 bent moet er een wettelijk vertegenwoordiger toestemming geven. Deze is ook gemachtigd om voor maximaal één minderjarige een stem uit te brengen in de ALV. De enige beperking is dat er maximaal één lid per adres is.

Wat doet de coöperatie met de winst die niet uitgekeerd wordt?

Anders dan bij het geld dat direct naar het gebied gaat (dat ligt namelijk vast) bepalen de leden van de coöperatie gezamenlijk de bestemming na een voorstel van het bestuur. De coöperatie kan de winst die overblijft toevoegen aan de reserves of bestemmen voor nieuwe projecten in de regio die duurzaamheid bevorderen.

Wat is het rendement voor participanten in de Windwinning?

Het rendement is afhankelijk van het rendement van de coöperatie en is dus niet vooraf bekend. In het vorige plan verwachtten we dat het rendement (= de rente) voor de leden tussen de 4 en 10% zou uitkomen. Voor een eventueel nieuw plan weten we dit nog niet. Dit komt te staan in een prospectus die we in een latere fase maken.

Wat krijg ik voor mijn lidmaatschap van € 50?

Je eenmalige bijdrage van € 50 besteden we aan het project, bijvoorbeeld aan de kosten voor deze website of het doen van onderzoek. Met dit bedrag heb je ook een stem in de coöperatie. De leden van de coöperatie dragen bij aan een duurzaam Culemborg. Alleen als lid heb je de mogelijkheid geld te lenen voor de bouw van de windmolens, elk bedrag tot een maximum van € 15.000 is mogelijk. Over je eerste inleg van € 50 wordt ook jaarlijks 2% rente uitgekeerd vanaf het moment dat de financiering voor het windpark rond is (in jargon: vanaf ‘financial close’).

Hoe is de zeggenschap en besluitvorming binnen de coöperatie geregeld?

Elk lid heeft één stem in de coöperatie. Zowel het bestuur als de leden kunnen voorstellen doen aan de algemene ledenvergadering (ALV) van de coöperatie. Het bestuur legt verantwoording af aan de ALV. Zie voor meer informatie over besluitvorming de statuten van de coöperatie.

Hoe kan ik investeren in de Windwinning?

Zowel inwoners als stichtingen, verenigingen en bedrijven kunnen door eenmalig 50 euro in te leggen lid worden van de coöperatie. Leden kunnen daarna in het windpark investeren (eigen vermogen bij elkaar brengen) via het kopen van participaties (= het lenen van geld aan de coöperatie).

Wat gebeurt er als ik kom te overlijden of er vanaf wil?

Leningen zijn overerfbaar. Ze kunnen ook worden overgenomen door iemand anders. Het bestuur kan hierbij bemiddelen maar kan niet garanderen dat het iemand anders vindt die de lening kan overnemen.

Wat wordt de looptijd van de lening?

De looptijd van je lening is maximaal 15 jaar. Leden kunnen verzoeken om bij voorrang afgelost te worden. Dat lukt als andere leden de lening willen overnemen. Het bestuur zal hierin bemiddelen.

Kan ik stroom van Windwinning Culemborg krijgen?

De stroom van Windwinning Culemborg wordt straks verkocht door Eneco en Betuwestroom (het lokale energiemerk van alle Betuwse coöperaties). Daar kun je nu al klant van worden. Zie verder www.eneco.nl of www.betuwestroom.nl.

Hoe wordt de betrouwbaarheid van Windwinning gewaarborgd?

Bij het project zijn diverse externe deskundigen betrokken die de coöperatie en Eneco adviseren op basis van hun onderzoek. De gemeente en de provincie besluiten op basis van dat onderzoek of zij een vergunning geven voor het nieuwe windpark. Als het windpark niet aan de regelgeving voldoet dan kunnen zij de vergunning weigeren of, als hij al verleend is, intrekken.

Voor Vrijstad Windwinning zal ALV bepalen of de uitkomst van dit onderzoek positief is en of de investering door kan gaan. Ook de bank die straks geld gaat lenen aan de coöperatie gaat kijken of Vrijstad Windwinning betrouwbaar genoeg is. Eneco heeft interne toezichthouders die meekijken naar het project.

Wat zijn de risico’s van een investering in de windwinning?

In de bouwfase van een windproject zijn de belangrijkste risico’s de bouw zelf, daarvoor nemen we een post ‘onvoorzien’ op in de begroting en als de molens eenmaal draaien gaat het om de wind die de opbrengst bepaalt en houden we een kleinere post voor onvoorziene kosten aan. Jaarlijks kan daardoor de winst van de coöperatie fluctueren (en zelfs 0 worden) maar we letten erop dat we voldoende geld in reserve houden om meerder windarme jaren te overbruggen. Uiteraard doen we in die jaren minder uitkering aan onze leden.

Waar vind ik het leningsreglement van de coöperatie?

In het leningsreglement staan alle bepalingen zoals die zijn opgesteld door de leden van de coöperatie tijdens de Algemene Ledenvergadering. Het leningsreglement en andere documentatie die je kan opvragen bij de secretaris.

Hoe wordt de SDE++ ingezet om dit project te financieren?

De Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE++) voor het windmolenpark wordt toegekend door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Deze subsidie kan één à twee keer per jaar worden aangevraagd. Het is niet zeker dat je de subsidie krijgt, want er geldt voorrang voor projecten die minder subsidie per geproduceerde kWh nodig hebben. De subsidie geldt voor een periode van vijftien jaar. In dit artikel leggen we uit hoe deze regeling  (die eigenlijk meer een garantstelling is) werkt.

Hoe wordt de bouw van de Windwinning gefinancierd?

Voor de voorbereidingskosten en de bouw van één windmolen is 6 tot 7 miljoen euro nodig. Dit bedrag wordt bijeengebracht met eigen vermogen (één  tot anderhalf miljoen euro, op te halen bij de leden van Vrijstad Windwinning) en vreemd vermogen (ca. 4,5-5,5 miljoen euro, te lenen bij een bank). Zowel het vreemd vermogen als het eigen vermogen worden ingebracht in een BV die daarvoor wordt opgericht door Vrijstad Windwinning en Eneco.

Hoe wordt de ontwikkeling van de Windwinning gefinancierd?

Voor Vrijstad Windwinning: een deel van de ontwikkelkosten lenen we bij de Provincie Gelderland. Een ander deel betalen we door nu al participatie op te halen bij leden. Mocht dit niet voldoende zijn dan kunnen wij eventueel terugvallen op andere coöperaties in het land die ons geld willen lenen.

Voor Eneco: Eneco financiert haar deel van de ontwikkelkosten van het park zelf.

Hoe is Windwinning Culemborg georganiseerd?

Windwinning Culemborg is de samenwerking tussen de Vrijstad Windwinning en Eneco. Beide partijen hebben precies de helft van de zeggenschap. Voor Windwinning Culemborg is er een stuurgroep waarin zaken besproken worden en beslissingen worden genomen. Er is een projectleider aangesteld door Vrijstad Windwinning en een windontwikkelaar door Eneco. De initiatiefnemers hebben gezamenlijk een communicatiemedewerker aangesteld. Verder zijn er rond verschillende onderwerpen werkgroepen waar vertegenwoordigers van de coöperatie en Eneco inzitten.

Over welke termijn wordt de exploitatieberekening gemaakt?

De exploitatie is berekend voor minimaal 15 jaar, de duur van de SDE++ subsidie, maar omdat windmolens een stuk langer meegaan houden we rekening met minimaal 25 jaar draaien. De technische levensduur van windmolens is namelijk minimaal 25 jaar. Vaak worden ze daarna weggehaald en als tweedehands molen verkocht.

Wat is het rendement van het park? Welke geldstromen gaan er in en uit?

We weten nog niet wat het rendement van een eventueel nieuw park is. Voor het vorige plan (ingediend in 2020) verwachtten we tussen de vier en tien procent rente te kunnen uitkeren aan leden van Vrijstad Windwinning.

Allereerst zijn er de (eenmalige) investeringen. Het grootste deel hiervan betreft de aankoop van de windmolens, het aanleggen van de kabels en het aansluiten op het elektriciteitsnet.  Vooraf aan het bouwen van het windpark moeten we de onderzoeken voor de vergunningaanvraag betalen.

In de (jaarlijkse) exploitatie betalen we de omwonenden en grondeigenaren een vergoeding voor het gebruik van hun land en omgeving. Ook geven we geld aan het Omgevingsfonds, mochten de omwonenden dat willen gaan beheren. Daarnaast moeten we natuurlijk de rente over de lening aan de bank betalen en zijn er onderhoudskosten van de windmolens.

De opbrengsten komen uit de verkoop van de groene stroom, de Certificaten van Oorsprong (die laten zien dat het groene en geen grijze en dus vervuilende stroom is) en bij een lage stroomprijzen ook subsidie uit de SDE++-regeling.

Worden windmolens gedreven door subsidie?

Ja en nee. Ja, want de subsidieregeling voor duurzame energie (de SDE++ regeling) werkt als een garantie dat we ook bij hele lage stroomprijzen genoeg inkomsten hebben waarmee we aan de bank rente kunnen betalen. Met deze garantie durven banken die lening aan. Zo lijkt de SDE++ een beetje op de NHG: als je die Nationale Hypotheek Garantie hebt dan durft een bank je eerder en goedkoper geld te lenen dan wanneer je die niet hebt.

En nee, we doen het niet om subsidie op te halen maar om groene stroom op te wekken. De subsidie is dus niet het doel, maar een middel: een middel om bijvoorbeeld een banklening te krijgen. Net zoals het doel van de coöperatie niet is om geld te verdienen voor zijn leden, maar een middel om meer groene stroom van, voor en door inwoners te krijgen.

Waarom neemt Culemborg meer dan relatief nodig is van de provinciale doelstelling voor windmolens op land op zich?

De provinciale doelstelling is gedateerd. Na het uitkomen van die doelstelling heeft de Culemborgse gemeenteraad besloten om in 2040 energieneutraal te willen zijn. Daar horen hogere doelstellingen bij dan destijds door de province zijn bepaald. Ook is er inmiddels een regionale energiestrategie (RES Fruitdelta Rivierenland) die mogelijk de doelstelling verder zullen verhogen.

Welke macht hebben burgers in Vrijstad Windwinning ?

Iedere inwoner van Culemborg kan lid worden van de Vrijstad Windwinning en deelt zodoende mee in de besluitvorming en de opbrengsten van Windwinning Culemborg. Vrijstad Windwinning heeft de helft van de aandelen in het project en daarmee hebben inwoners ook steeds een stem. De andere helft van de aandelen heeft Eneco als grootste duurzame elektriciteitsproducent van Nederland.

Waarom stappen we over op duurzame energie?

Nederland heeft zich gecommitteerd aan de afspraken van het klimaatakkoord van Parijs om de klimaatverandering binnen de perken te houden. Daarvoor is een zeer drastische beperking van de CO2-uitstoot nodig. In de ‘overgangsperiode’ wordt het aandeel conventionele energiebronnen, zoals kolencentrales, steeds verder verkleind en wordt tegelijkertijd eraan gewerkt om zo veel mogelijk energie te besparen. Ook hebben het Rijk, de provincie en gemeenten in Nederland afspraken gemaakt om CO2-reductie te bereiken. Culemborg wil energieneutraal worden in 2040.

De meeste energie die we gebruiken komt uit fossiele brandstoffen. Bij de verbranding komt CO2 vrij. Doordat er steeds meer CO2 in de atmosfeer komt, stijgt de temperatuur op aarde en dat kan ingrijpende gevolgen hebben voor mens, dier en natuur. Daarom is het belangrijk dat we het gebruik van fossiele brandstoffen verminderen. Dat kan door minder energie te gebruiken en door over te stappen op bronnen die schone stroom produceren. Dat zijn o.a. wind, zon, water en aardwarmte. Door duurzame energie zijn we minder afhankelijk van fossiele brandstoffen, zoals aardolie, kolen en aardgas.

Wat zijn de duurzame doelstellingen van de Rijksoverheid?

De doelen van het Rijk die voortkomen uit de Klimaatwet zijn:

  • 49% minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990. Om dit doel te halen, hebben de overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties een Klimaatakkoord gesloten. Er staan ook afspraken in die partijen onderling hebben gemaakt.
  • 95% minder CO2-uitstoot in 2050 ten opzichte van 1990.

Daarnaast moest Nederland eind 2020 ten minste 25% minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. Dit is nét gehaald.

Het Kabinet-Rutte IV (gepresenteerd begin 2022) wil in haar regeerakkoord een stapje verder en 55% minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990. Tot slot: in 2030 moet er tenminste 35 terawattuur (TWh) duurzame elektriciteit geproduceerd worden. Dat is afgesproken in het Klimaatakkoord. Windenergie is een belangrijke energiebron om dit doel te halen.

Wat draagt de Provincie Gelderland hieraan bij?

Provincies hebben in januari 2013 met het Rijk afspraken gemaakt en hun eigen doelstellingen geformuleerd. Deze doelstellingen zijn ook voor andere duurzame energiebronnen opgesteld en zijn in die zin ook niet uitruilbaar. Voor de Provincie Gelderland geldt dat er voor 2020 230,5 MW windenergie gerealiseerd had moeten zijn. Dit is niet gehaald, daarom is de doelstelling voor Gelderland opgehoogd naar 320,4 MW aan wind- en zonne-energie in 2023.

De ambitie van de Provincie Gelderland is:

  • Klimaatneutraal in 2050 door grootschalige besparing en opwekking uit verschillende duurzame bronnen van energie, zoals wind, zon, waterkracht, biomassa en bodemenergie. En het stimuleren van innovatie en uitrollen van bewezen technieken.
  • Als tussendoel in 2030 55% broeikasgasreductie.

Wat draagt de gemeente Culemborg hieraan bij?

De gemeente Culemborg wil in 2040 energieneutraal zijn. Op dit moment wordt slechts 5% van de energie duurzaam opgewekt. Culemborg kan energieneutraal worden door grootschalig energie te besparen en in te zetten op de opwekking van duurzame energie.

De opgave om energieneutraal te worden is zodanig groot dat het niet een kwestie is van of wind of zon, maar van zon én wind én water én biomassa én aardwarmte. Windmolens leveren daarbij een belangrijke bijdrage aan de opwekking van duurzame energie in Culemborg.

Waarom windenergie?

Nederland is een echt windland, het waait hier vaak en hard. Windenergie is effectief tegen klimaatverandering omdat windmolens bij het opwekken van windenergie geen fijnstof, stikstofoxiden en zwaveldioxide uitstoten. Windenergie is schoon, onuitputtelijk en op dit moment de goedkoopste vorm van duurzame energie.

Waarom moet er zoveel windenergie worden opgesteld?

Nederland verbruikt veel energie, en Culemborg is geen uitzondering. Om die energie te verduurzamen is daarom veel schone energie nodig, want energiebesparing gaat erg langzaam: van ongeveer 3500 PetaJoule in 2010 tot 3000 PetaJoule in 2020: 14% in tien jaar is lager dan de 2% per jaar waar de overheid mee rekent.

Is de energievisie van de overheid niet achterhaald? Er zijn zoveel alternatieve energiebronnen...

Feit is dat Nederland flink achterloopt met haar schone energieproductie: Nederland moest in 2020 duurzame energie van Denemarken kopen om aan haar verplichtingen te voldoen. Dit terwijl windenergie op land de goedkoopste vorm van duurzame energie is. Uiteraard zijn er ook energievormen als biovergisting, zonne-energie en waterkracht. Op dit moment lukt het, op zonne-energie na (door vrijstelling energiebelasting), nog niet om deze energievormen rendabel te maken en zal hun bijdrage aan verduurzaming van de energievoorziening voorlopig zeer gering zijn.

Is zonne-energie op het gebied van horizonvervuiling beter dan windenergie?

Dat is niet te meten en ook deels ieders smaak. Windmolens zijn natuurlijk duidelijk in het landschap te zien. Dat is een verschil met zonnepanelen, hoewel sommigen die in hun directe omgeving ook niet mooi vinden. Zonnepanelen zijn uiteraard wel makkelijker te ‘verstoppen’ achter een heg of bosschage, maar het land dat ze bedekken is voor weinig anders meer te gebruiken dan voor zonne-energie (en soms fruitteelt, schapen of geiten).

Hebben zonnepanelen een beter opbrengst dan windmolens?

Windmolens op land maken ongeveer 3 keer zo veel stroom per opgesteld vermogen als zonnepanelen: één windmolen staat gelijk aan 45.000 zonnepanelen (dat zijn twaalf voetbalvelden vol). Dat komt omdat er in ons land voor duurzame energieopwekking gemiddeld vaker/langer een ideale wind is dan zonneschijn. Om voldoende schone energie op te wekken hebben we echter beide nodig. Zonne-energie is sterk in opkomst maar is op dit moment nog duurder dan windenergie.

Zijn zonnepanelen in potentie een vervanging voor windmolens op land?

De komende 20-40 jaar nog niet. Zowel windmolens als zonnepanelen hebben als nadeel dat ze niet altijd productief kunnen zijn. Gemiddeld hebben zon en wind wel een mooi aanvullend patroon (zomer/winter, dag/nacht). Als de wind waait, dan schijnt de zon vaak niet en vice versa. De komende 20 jaar zal er veel meer stroom nodig zijn dan er nu beschikbaar is omdat steeds meer processen elektrisch verlopen (koken, industriële processen etc.) en hier ook actief op wordt gestuurd door de overheid. Dit maakt dat er voor zowel windenergie als voor zonne-energie forse doelstellingen zijn opgesteld. Afhankelijk van het behalen van deze doelstellingen en van een aantal technische ontwikkelingen zoals opslag zijn windmolens op land wellicht over 20 jaar overbodig, maar beleidsmakers gaan ervanuit dat dat wel 40 jaar gaat duren.

Hoe lang gaat een windmolen mee?

Windmolens zijn afgeschreven na een jaar of 15, hun levensduur is zo’n 25 jaar. Daarna worden ze afgebroken of verkocht aan andere landen. Ook kan zo’n 90% (al het staal en de metalen) van de windmolen worden gerecycled. Wanneer de molens de leeftijd van 20 jaar hebben bereikt, zal eerst bekeken worden of ze nog iets langer kunnen blijven staan. Ook zullen we onderzoeken of er na afbraak behoefte is aan nieuwe windmolens op deze locatie.

Worden voor het maken van een windmolen schadelijke stoffen gebruikt voor magneten?

In de turbine is een ring met sterke magneten nodig. Er zijn fabrikanten die hiervoor permanente magneten gebruiken met het materiaal Neodymium, dat tot op heden op zeer milieu-onverantwoorde wijze wordt gewonnen. Tegenwoordig gebruiken veel fabrikanten echter elektromagneten. Hierin wordt het magnetisch veld in een koperwikkeling met ijzerkern opgewekt door de windturbine, zonder gebruik van de grondstof Neodymium. Naast dat dit een veel milieuvriendelijker fabricageproces is, heeft dit als voordeel dat het magnetisch veld over tijd niet degradeert onder invloed van temperatuurschommelingen.

Wat is een geschikte locatie voor windenergie en zonne-energie? Wie bepaalt dat?

Een geschikte locatie voor windenergie is een locatie waar geen belemmeringen zijn. Dat betekent: geen woningen in de buurt, ondergrondse leidingen, infrastructuur, hoogspanningsleidingen enzovoorts. Ook wordt er gekeken naar de windverwachting op de locatie. In Culemborg betekent dit dat het gebied ten zuiden van de N320 een van de weinige mogelijkheden biedt voor moderne windmolens.

Voor zonne-energie zijn er belemmeringen rond de Nieuwe Hollandsche Waterlinie en in het feit dat de ondergrond dan niet of minder gebruikt kan worden voor landbouw of andere functies. Daarnaast zal het ruimtebeslag van zonnepanelen op zichzelf een belemmering kunnen zijn (één windmolen staat gelijk aan 45.000 zonnepanelen (dat zijn twaalf voetbalvelden vol)).

Tot welke windkracht blijft een windmolen draaien?

Afhankelijk van het type tot ongeveer windkracht 9 à 10 (dat is rond 90 kilometer per uur). Daarna wordt de windmolen uitgezet.

Waarom staan windmolens vaak stil?

Windmolens draaien gemiddeld circa 90% van de tijd. Ze staan alleen stil tijdens een storing of onderhoud (3% van de tijd, dit is minder dan de helft van een kolencentrale of gascentrale en vergelijkbaar met bijvoorbeeld een auto). Onderhoud wordt bij voorkeur gepleegd op windstille momenten. Verder kunnen ze stilstaan als het niet waait of langere tijd boven windkracht 9-10 waait en in uitzonderlijke gevallen vanwege slagschaduw of onbalanskosten (als de stroom het elektriciteitsnet niet op kan).

Ik heb gehoord dat het meer energie kost om windmolens te maken dan dat ze opwekken. Hoe zit dat?

Als een windturbine stroom opwekt, dan komen daarbij geen vervuilende stoffen vrij. Er is wel energie nodig tijdens de productie van de windmolens, de bouw op locatie, bij het onderhoud en de afbraak van de windturbines, en dus moet je wel uitstoot van vervuilende stoffen toerekenen aan de energie die je met een windmolen opwekt. Over de hele levensduur is die uitstoot echter erg laag. In drie tot zes maanden uitstootvrij draaien compenseert een windturbine evenveel CO2 als er nodig is voor de bouw, het onderhoud en de afbraak. Tijdens de rest van de 15 tot 20 jaren dat een windturbine mee gaat leveren windturbines stroom zonder uitstoot van broeikasgassen.

Het NREL (National Research Energy Laboratory of the U.S. Department of Energy) laat in onderstaand plaatje goed zien dat bij windenergie de grootste CO2-belasting zit bij het winnen van grondstoffen en bouwen van de molen. Daarna is het een heel schoon proces. Je ziet in dit plaatje overigens ook dat voor elektriciteit uit steenkool de belasting vooral in de fase van deelektriciteitsproductie zit en dat steenkool-energie bovendien verantwoordelijk is voor heel voor meer CO2-uitstoot.

Wat is de carbon footprint van een windmolen en hoe is deze verhouding tot bijvoorbeeld zonnepanelen of steenkool?

Om dit goed te bepalen moet je voor de diverse opwekkingsmethodes in de hele levenscyclus, dus van wieg-tot-graf bekijken hoeveel CO2 er gemoeid is met het opwekken van een kWh elektriciteit. Er zijn veel van dit soort studies gedaan en de uitkomsten variëren maar je ziet wel dat windenergie als beste uit de bus komt. Onder andere NREL (national laboratory of the U.S. Department of Energy) heeft hier onderzoek naar gedaan. Het interpreteren van de resultaten is voer voor specialisten, maar onderstaand plaatje geeft wel een beeld over hoe schoon windenergie is:

Kunnen windmolens kleuren krijgen?

Ja dat kan. Als standaard wordt de kleur lichtgrijs gebruikt omdat deze kleur meestal het minste opvalt in het landschap vanwege de overheersende grijze wolkenluchten in Nederland. Eén merk (Enercon) heeft een gepatenteerde groene onderkant.

Klopt het dat grote energiecentrales op een onrendabele manier als back-up klaar staan voor windstilte?

Nee, dat klopt niet. Windenergie vormt nog maar een klein deel van de totale energieopwekking in Nederland. De inzet van diverse elektriciteitsbronnen (kolencentrales, zon, wind) wordt veel meer beïnvloed door het constant fluctuerend gebruik van stroom (de vraag naar stroom) dan door de onvoorspelbaarheid van wind (de stroomlevering). Er staat nu in Nederland bijna twee keer zoveel capaciteit aan energiecentrales dan we nodig hebben op een piekmoment. Als wind en zon in de toekomst een veel groter percentage van de Nederlandse energie gaan opwekken, kan dit probleem wel ontstaan, maar hiervoor zijn talloze oplossingen voorradig of in ontwikkeling. Een van de mogelijke oplossingen is het combineren van wind met zon en het creëren van opslagcapaciteit door bijvoorbeeld omzetting naar warmte, waterstof of het omhoog pompen van water.

Waarom windmolens in het binnenland, waait het daar niet veel te weinig?

Wind op land is op dit moment de goedkoopste vorm van duurzame energie en wordt ook nog steeds goedkoper. Wind op zee is ook veel goedkoper geworden. Hierbij dient wel opgemerkt dat windmolens op zee gebruik maken van gratis ‘stopcontacten’ om de stroom af te voeren. Op land is dit nog een flinke kostenpost voor de exploitanten.

Is zonne-energie niet goedkoper dan windenergie?

Zonne-energie kost nu (2022) ongeveer 8 cent per kWh. Windenergie op land ongeveer kost 6 cent per kWh, zie hier.

Betalen we niet gewoon enorm veel belasting voor windparken?

Het klopt dat wind- en zonne-energie kans maken op subsidie. Echter, wind- en zonneparken krijgen deze subsidie alleen als de elektriciteitsprijs laag is. Toen de elektriciteitsprijzen in bijvoorbeeld 2021 hoog waren was, ontvingen windparken geen subsidie. Dit staat in schril contrast met de vrijstellingen voor energiebelasting voor grootverbruikers en bijvoorbeeld kassen van tuinders: deze was in 2020 (afhankelijk van hoe je rekent 4,5 tot 17,5 miljard euro. (Milieudefensie kwam eerder dat jaar uit op 8,3 miljard euro).

Is er genoeg wind in de regio Gelderland?

Er is genoeg wind om windmolens rendabel te laten draaien in de provincie Gelderland. Zelfs een stuk meer dan in Duitsland, en ook daar zijn windmolens te vinden. En door de opbouw van het Rivierengebied waait het hier zelfs nog iets meer. Andersom geredeneerd zouden we natuurlijk geen windmolens bouwen als we ze niet zouden kunnen terugbetalen, en de bank zou ons er geen geld voor lenen. Wel is het zo dat het helpt dat we kans maken op subsidie als de elektriciteitsprijs erg laag is.

Zijn er alternatieven voor windenergie?

Ja. Zonne-energie, biomassa en in mindere mate waterkracht zijn alternatieven. Echter, alle zeilen op het gebied van duurzame energie moeten worden bijgezet om doelstellingen te halen. Bovendien is het verstandig om niet afhankelijk te zijn van één bron, maar een mix van energiebronnen te hebben. De verschillende bronnen zijn niet even duur. Op dit moment kent windenergie het laagste ruimtebeslag en de laagste subsidie per opgewekt kWh van de genoemde duurzame alternatieven.

Kunnen Thoriumcentrales een alternatief zijn voor windenergie?

In de toekomst zou dit kunnen, maar op dit moment is dat verre van betrouwbaar en nog geen bewezen techniek. Nederland heeft daar dus op dit moment nog niet voor gekozen. Zie ook hier.

Windmolens worden gebouwd om CO2-uitstoot te verminderen, maar veroorzaken ze per saldo niet juist meer CO2?

De opwekking van windenenergie heeft, behoudens een beperkte CO2-belasting tijdens bouw en sloop, geen CO2-uitstoot doordat er geen fossiele brandstoffen gebruikt worden. De CO2-uitstoot door bouw en sloop wordt in 3 tot 6 maanden draaien gecompenseerd. De door wind opgewekte energie is altijd CO2-vrij en zal nooit tot meer fossiele opwek leiden. Wel is er, voor als het niet waait of de zon niet schijnt, een achtervang nodig aan andere opwekmogelijkheden of opslag. Dat zouden gascentrales kunnen zijn. De tijd dat het wel voldoende waait (80% van de tijd) hoeven deze centrales niet aan te gaan, wat veel fossiele brandstof scheelt. Overigens is het goed te voorspellen wanneer er hoeveel wind er de volgende dag is, dus deze centrales hoeven niet van het ene op het andere moment aan te gaan.

Slagschaduwnorm, hoe zit dat precies?

Tot juni 2021 stond in de regelgeving dat woningen maximaal 5:40 uur per jaar blootgesteld mogen worden aan slagschaduw (17 dagen x 20 minuten): dat is omgerekend minder dan één seconde per uur. Echter, wij kiezen er voor om de slagschaduw voor woningen en zorgcomplexen nog verder terug te brengen: de molen gaat uit als de sensor bemerkt dat er slagschaduw is. Als er weer wolken voor de zon komen of de zon is gedraaid dan gaat de molen weer draaien.

Hoe zit het met slagschaduw bij bedrijven?

Voor bedrijventerreinen is er geen norm voor slagschaduw.

Wordt er rekening gehouden met onze gezondheid?

Enerzijds dragen windmolens bij aan een algeheel betere luchtkwaliteit en dus gezondheid. Anderzijds zijn er lokaal effecten zoals geluid. Het RIVM heeft hier onderzoek naar gedaan. Samengevat zijn de conclusies dat:

  • Er geen rechtstreeks verband kon worden gevonden tussen slaapverstoring en windmolens;
  • Het laagfrequente geluid van een windmolen niet anders is dan van auto’s en andere bronnen en ook geen andere hinder geeft, maar wel wat verder draagt;
  • Ergernis of irritatie over het plaatsen van windmolens kan indirecte gezondheidsklachten veroorzaken. Dit kan men beperken door omwonenden goed te betrekken en te informeren;
  • Bij de normen die tot juni 2021 golden ondervindt 91% van de omwonenden géén hinder binnenshuis.

Wat is het maximale geluid dat een windmolen kan maken? Wie ziet toe op de naleving van geluidsnormen? Kunnen we een voorbeeld horen?

Geluid van een windmolen wordt veroorzaakt door de draaiende rotorbladen (aerodynamisch geluid) en bewegende delen (mechanisch geluid) zoals de generator. De hoeveelheid geluid die een windmolen produceert is (bij dezelfde windsnelheden) gelijk in de dag, avond en nachtperiode. Er zijn dus niet echte piekgeluiden te onderscheiden. Het geluid wordt waargenomen als een breedbandig geluid (met dus zowel hoge- als lage tonen) met een zoevend karakter. Overdag is dit normaal gesproken niet hoorbaar vanwege achtergrondgeluid zoals verkeer, maar ’s nachts kan dit – afhankelijke van het overige omgevingsgeluid – wel waargenomen worden, tenzij het hard waait want dan hoor je alleen de wind en niet de windmolen. Dat wil overigens niet zeggen dat dit tot slaapverstoring hoeft te leiden, aldus het RIVM: hoorbaar geluid staat niet gelijk aan hinderlijk geluid.

Maakt de windrichting uit voor het geluid van de windmolens?

Ja, wind draagt geluid verder. De voorkeurswind bepaalt waar op grotere afstand mogelijk hinder optreedt. Geluidsoverlast is een erg relatief verschijnsel. Het geluidsniveau van bijvoorbeeld windmolens moet gerelateerd worden aan overige geluidsbronnen, bijvoorbeeld een snelweg, om inzicht te krijgen in de mate van geluidsoverdracht. Ook is het zo dat er bijzondere omstandigheden zich voordoen; Zo kan het bijvoorbeeld windstil zijn, maar op 100 meter hoogte hard waaien. Dit gebeurt weleens op mooie voorjaarsdagen.

En hoe zit het met laagfrequent geluid?

Laagfrequent geluid wordt veroorzaakt door grote bronnen die vaak op afstand zijn, (zoals fabrieken, festivals, wegverkeer, treinen) of kleine bronnen in en om het huis (zoals wasmachines, warmtepompen). Ook windmolens veroorzaken laagfrequent geluid.

Vergeleken met bijvoorbeeld auto- of treingeluid veroorzaken windmolens weinig laagfrequent geluid. Echter, lage frequenties dragen wel iets verder (zo’n 100 meter) waardoor het mogelijk is dat deze licht te horen is terwijl er verder geen ander geluid van de windmolen doordringt. Zie ook paragraaf 8.2.5 in het milieueffectrapport hierover.

Maken we ook windmolens die geen geluid maken en is er verschil tussen oude en nieuwe windmolens?

De techniek van windmolens wordt steeds beter en het geluid is in de loop van de jaren flink afgenomen. Daar staat tegenover dat de molens groter zijn geworden. Maar per saldo zijn er minder problemen met geluid dan circa 10 jaar geleden. Dit is ook te zien bij de vergelijking tussen molens van 210 meter hoogte en 270 meter hoogte: modernere molens zijn vaak hogere molens en daarmee ook vaak stillere molens.

Wordt er ook onderzoek gedaan naar fijnstof in relatie tot windmolens?

Windmolens produceren zelf geen fijnstof. Het is wel mogelijk dat windmolens invloed hebben op de verspreiding van fijnstof door de wind, maar deze invloed is veel kleiner dan obstakels op de grond zoals bomen en geluidsschermen. Rijkswaterstaat doet testen met windschermen die een grotere verspreiding veroorzaken om hoge concentraties van fijnstof te voorkomen. Het opwaaien van fijnstof door windmolens is niet mogelijk vanwege de hoogte van de molens.

Is er gekeken naar overige gezondheidseisen en –normen (naast geluid)?

Buiten geluid en slagschaduw zijn er geen verdere onderzoeken naar gezondheidseffecten voor mensen gedaan. In deze factsheet van het RIVM kunt u de samenvatting van dit onderzoek nalezen.

Daalt de waarde van mijn huis?

Er is nog weinig concreet bewijs voor waardedaling van huizen en er is nog zelden planschade uitgekeerd aan omwonenden. Recent onderzoek op basis van NVM-gegevens geeft een indicatie dat er enige waardedaling optreedt in een straal van 1.500 meter rond windmolens, maar dat dit een tijdelijk effect is. Binnen een straal van 800 meter is er meer kans op planschade. Bij een vermoeden van meer waardedaling kunt u bij de gemeente planschade claimen. De gemeente stelt ons hier vervolgens aansprakelijk voor.

Hebben de paarden er straks last van?

Over effecten op huis- en boerderijdieren dieren is weinig bekend. Voor zover bekend is er ook nog geen aanleiding geweest om dit te onderzoeken. De British Horse society ziet windparken juist als geschikte gebieden om paard te rijden https://www.youtube.com/watch?v=nc22vxAcK8s.

Geven de generatoren van de windmolens elektromagnetische straling af?

Nee, niet in de zin dat deze meetbaar is op 20 meter rond de generator. Deze is vergelijkbaar met een flinke motor of pomp.

Staan de windmolens in de weg voor luchtballonnen?

Luchtballonnen vliegen tussen 150 en 300 meter hoogte, de piloten zijn getraind om windmolens ruim te ontwijken en kunnen er ook overheen vliegen.

We hebben regelmatig laagvliegende helikopters in het gebied, vormen de windmolens een probleem?

Militaire helikopters gebruiken vaste routes en die zijn afgestemd op windmolens en andere obstakels. Uitgebreid contact met het Ministerie van Defensie over hoogtes, ligging en mogelijke verstoring van radars is voorzien.

Wat is de afstand die tot woongebieden wordt aangehouden en is 200 meter niet wat weinig?

De afstand van 200 meter geldt als richtlijn alleen voor woningen die ‘tot de inrichting (=windmolen) behoren’, oftewel tot de boerderij die van de eigenaar van een windmolen is. Voor andere woningen wordt vaak 350-400 meter aangehouden omdat de ervaring leert dat het geluidsniveau dan binnen de normen blijft, al moet de precieze afstand uit het geluidsonderzoek blijken.

Ik woon dicht bij het plangebied. Krijg ik een aandeel of andere compensatie zoals soms bij andere projecten gebeurt?

Omwonenden kunnen op drie manieren profiteren van de komst van de windparken:

  1. Er komt een directe vergoeding omdat u in het gebied woont;
  2. Er komt, indien de omgeving dit wenst, een omgevingsfonds voor maatschappelijke projecten of directe uitkering aan omwonenden;
  3. U kunt net als iedereen investeren in de windparken en zo meeprofiteren van de opbrengsten. U krijgt dan een rente op uw investering die hoger is dan op een spaarrekening (in 2022 was die rond de 0,05%).

Kunnen we bomen als compensatie krijgen om de windmolens uit het zicht te krijgen?

Voor dit soort ideeën staan we altijd open via info@windwinningculemborg.nl.

Hoe vaak gebeuren er ongelukken met windmolens?

Er kunnen ongelukken gebeuren met windmolens maar die zijn erg zeldzaam. Zo zijn bijvoorbeeld branden denkbaar en delen van wieken die kunnen afbreken. Tevens zijn er oefeningen in het land met windmolens, gelijk aan andere oefeningen waarbij de brandweer ook nodig kan is zoals loodsen voor opslag op flatgebouwen, zodat men in het geval van echte brand weet hoe te handelen. Wat evt incidenten met wieken betreft, deze zijn meegenomen in het ontwerpplan van het windmolenpark zodat risico’s voor omwonenden vrijwel uitgesloten zijn.

Hoe wordt de veiligheid gewaarborgd?

Veiligheid speelt een belangrijke rol in de gehele ontwikkeling, bouw en beheer van een windmolen. Elke windmolen moet in Nederland gecertificeerd zijn. Deze certificering is een waarborg dat de constructie van de windmolen uitgebreid gecontroleerd is op tal van risico’s. Ook moet bij de locatiekeuze voor een Windpark gezorgd worden dat er voldoende afstand wordt gehouden tot snelwegen, spoorwegen, hoogspanningsleidingen en tot ondergrondse (gas)transportleidingen e.d. We doen dit vanwege het – zéér geringe – risico dat een wiek afbreekt. Bij de exploitatie van het windpark wordt o.a.  rekening gehouden met kans op ijsvorming op de rotorbladen (wieken). Zolang de wieken draaien kan er geen ijsvorming optreden. Wanneer er bij stilstand ijs geconstateerd wordt, zullen de rotorbladen evenwijdig aan de provinciale weg worden gedraaid, zodat mogelijk vallend sneeuw of ijs verwijderd blijft van deze weg. Voordat de wieken weer gaan draaien wordt gezorgd dat ze ijsvrij zijn (door ze te verwarmen).

Is de Nederlandse werkwijze in overeenstemming met OESO-richtlijn?

Dit is meer een vraag aan de Nederlandse overheid die lid is van de OESO. Er is namelijk een OESO-richtlijn die ondernemingen oproept om rekening te houden met belangen van de omgeving. In een land als Nederland staat in de regelgeving hoe met die belangen rekening wordt gehouden. Door het meedenken van omwonenden en andere inwoners van Culemborg in het project kunnen we met de gemeente bezien in hoeverre hinder verder kan worden beperkt; bijvoorbeeld door te kiezen voor lage piekgeluidniveaus en afspraken over slagschaduw.

Waarom wordt afgeweken van Duitse en Deense wetgeving rondom windmolens die veel ruimere marges tot omwonenden voorschrijven?

Waar Nederland ervoor kiest om normen te stellen op basis van geluid en aantal mogelijk gehinderden kiezen Denemarken en Beieren (in Duitsland) voor afstanden. Dit lijkt nu wel op de helling te gaan, zeker in Beieren waar de afstandsnormen (onnodig) streng lijken te zijn. Overigens kan men in Beieren ook een windmolen op een kleinere afstand van woningen neerzetten, maar dan moet men, naast het aanvragen van een vergunning ook het bestemmingsplan wijzigen.

In een vergelijking met andere landen zat Nederland overigens tot 30 juni 2021 in de middenmoot wat betreft strengheid van normen. Op dit moment is het Rijk een nieuw milieueffectrapport aan het maken dat ook nieuwe normen kan opleveren. Echter, gemeenten en provincies kunnen ook hun eigen normen stellen.

Wat zal het piekgeluid zijn van turbines en waarom wordt alleen met gemiddelde gerekend?

Er is geen norm voor piekgeluid. In het algemeen wordt gekozen voor een windturbine die qua piekgeluid maar licht boven het toegestane gemiddelde ligt. Bij Avri en Deil liggen alle turbines qua piekgeluid tussen de 42-47 dB. Overigens treedt dit piekgeluid op bij harde wind die zelf ook voor geluid zorgt als deze om een woning huilt. Daardoor is de kans kleiner dat dit piekgeluid van de windmolen te horen is.

Welke vogels vliegen zo hoog dat ze in de rotor kunnen vliegen en welke zijn daarvan beschermd? Wat houdt ontheffing voor de flora- en faunawet in?

In principe is het doden van vogels verboden, vooral als het om zeldzame soorten gaat. Als op basis van onderzoek blijkt dat de sterfte beperkt is, zal de overheid hier ontheffing voor verlenen. Volgens de Vogelbescherming wordt in Nederland maar een heel klein deel van de door menselijk toedoen veroorzaakte vogelsterfte veroorzaakt door windmolens. De grootste oorzaken zijn gebouwen en verkeer. Ook onderzoek in de Verenigde Staten komt hierop uit:

Voor het vorige plan heeft bureau Waardenburg een inventarisatie gemaakt om dit nog specifiek te controleren. Uit dit onderzoek zijn geen grote aantallen te verwachten dode vogels gekomen. Het gaat om enkele vogels per soort per molen per jaar. Dat blijft binnen de toleranties van de provincie en deze zal daar ontheffing voor verlenen. Overigens stelde Bureau Waardenburg dat het beter is voor vogels om hogere molens te bouwen omdat dan meer vogelsoorten onder de wieken door vliegen.

Wat is de ziekte van VAD en het windturbinesyndroom?

Er zijn mensen die gezondheidsproblemen toeschrijven aan nabijgelegen windmolens. Hier koppelen zij ook namen aan, zoals Vibro-akoestische Ziekte (VAD in zijn Engelse afkorting) en het windturbinesyndroom. VAD is in het verleden enkele malen beschreven, maar deze studies zijn volgens het RIVM “zwak” en “van lage kwaliteit”. Ook andere gezondheidseffecten, waarvan windturbinegeluid de oorzaak zou zijn (zoals vermoeidheid, hoge bloeddruk, slaapstoornissen), heeft het RIVM niet gevonden. De factsheet met de samenvatting van dit onderzoek van het RIVM vindt u hier.

Is er wetgeving aangepast om windenergie mogelijk te maken?

Ja. Overigens gebeurt dit op alle vlakken van infrastructurele ontwikkeling: zo zijn regelmatig de normen voor geluid vanaf wegen versoepeld. Overigens zijn vanaf 30 juni 2021 de landelijke geluid- en slagschaduwnormen voor windmolens buiten werking, en kunnen gemeenten en provincies zelf normen opstellen.

Waarom hebben veel windmolens knipperende rode lichten op de mast?

Windturbines van 150 meter en hoger zijn in Nederland voorzien van rode verlichting op de gondel die aan is tijdens de nachtperiode (schemer en duisternis). Toepassing hiervan is vastgelegd in regelgeving, met als reden luchtvaartveiligheid. Deze verlichting wordt in de omgeving van veel windprojecten als hinderlijk ervaren. In november 2021 is een pilot gestart met transpondertechnologie voor deze luchtvaartverlichting op windturbines. De pilot heeft plaats op het Zeeuwse windpark Krammer. De transponder techniek voorziet erin dat verlichting op windturbines enkel aan gaat op het moment dat er een vliegtuig of helikopter nadert. Hiermee wordt de tijdens de nachtperiode vast brandende rode verlichting overbodig. Als de pilot succesvol is kan de transponder technologie waarschijnlijk vrij snel daarna in praktijk gebruikt worden. Dit omdat er geen technische belemmeringen zijn. Verwachtingen zijn dan ook dat transpondertechnologie – als de pilot goed verloopt – al in 2022 toegepast kan worden. De regelgeving staat toepassing nu nog niet toe. Wij blijven de ontwikkelingen volgen en nemen het naderingsysteem graag over als dit in Nederland wordt toegestaan.

Back To Top